HOOFDSTUK II

figuur

Veronderstel eens twee bolvormige geleiders die gelijke lading hebben, respectievelijk positief en negatief. “Gelijk” heeft hier de betekenis van dezelfde absolute waarde: bijvoorbeeld +5 en -5 hebben dezelfde absolute waarde. Wij nemen verder aan dat beide bollen verbonden zijn door middel van een isolator, bijvoorbeeld een glazen staaf. Schematisch kan dit geheel aangegeven worden door een pijl, die van de negatief geladen geleider naar de positieve wijst. Het geheel noemen we een elektrische dipool. Het is duidelijk dat twee van deze dipolen zich precies zouden gedragen als onze staafmagneten in proef No. 1.

figuur

Als we onze uitvinding nu eens gebruiken als model voor een magneet, dan kunnen wij, nadat wij aangenomen hebben dat er magnetische fluïda bestaan, tot de conclusie komen dat een magneet niets anders is dan een magnetische dipool, aan welke beide uiteinden zich twee verschillende fluïda bevinden. Deze eenvoudige theorie, een nabootsing van de theorie van de elektrische fluïda, is in staat van ons eerste experiment een verklaring te geven. Bij het ene uiteinde zal aantrekking optreden, bij het andere afstoting en in het midden zullen aantrekkende en afstotende krachten elkaar opheffen. Maar hoe staat het met het tweede experiment? Door in het geval van de elektrische dipool de glasstaaf in het midden door te snijden, verkrijgen wij twee geïsoleerde polen. Hetzelfde zal dus het geval moeten zijn voor de ijzeren staaf van de magnetische dipool, wat echter in strijd is met wat het tweede experiment ons leerde. Deze tegenspraak noodzaakt ons een meer verfijnde theorie op te stellen. In plaats van ons vorig model denken wij ons een magneet samengesteld uit een groot aantal zeer kleine elementaire magnetische dipolen, die niet in de afzonderlijke polen gescheiden kunnen worden. In de magneet zelve heerst een grote regelmaat, daar alle elementaire magnetische dipolen gelijkgericht zijn. Wij zien nu ogenblikkelijk in waarom het doorsnijden van een magneet aanleiding geeft tot het ontstaan van twee nieuwe polen. Deze verfijnde theorie verklaart de uitkomsten van beide experimenten even fraai.